Poradnik ecoHOMES

W świadomości wielu inwestorów, krąży przekonanie, że decydując się na budowę domu w konstrukcji drewnianej jedną z najważniejszych rzeczy jest właściwa impregnacja chemiczna drewna. W nowoczesnym budownictwie szkieletowym, aby zapewnić trwałość konstrukcji oraz zabezpieczyć ja przed działaniem szkodników i ognia stosuje się specjalną obróbkę mechaniczną, która zapewnia drewnu ochronę przed szkodnikami jak i ogniem. Metoda ta polega na suszeniu komorowym i czterostronnym struganiu wraz z fazowaniem krawędzi, tak przygotowany budulec nie wymaga już chemicznego zabezpieczenia co sprawia, że jest to metoda ekologiczna nie mająca negatywnego efektu na nasze środowisko.
Jak to się dzieje? Suszenie komorowe w temperaturze ok 60%, pozbawia drewna wszelkich naturalnych substancji, które stanowią potencjalna pożywkę dla owadów i pasożytów. Podobny efekt daje również czterostronne struganie drewna, które uniemożliwia składanie jaj przez owady na gładkiej powierzchni oraz ogranicza i utrudnia nadgryzanie drewna przez szkodniki.   
Co więcej czterostronne struganie drewna wpływa na zwiększenie jego odporność ogniowej, po drewnie struganym płomienie ślizgają się po jego gładkiej powierzchni. Na zwiększenie odporności wpływa również fazowanie drewnianych konstrukcji – gładkie krawędzie nie są podatne na ogień tak jak ostre. Tak przygotowane drewniany budulec nie wymaga już impregnacji chemicznej przed działaniem owadów i ognia.

Warto w tym miejscu przytoczyć wymagania stawiane drewnu w zakresie ochrony przeciw owadom i innym formom biodegradacji

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 30 września 1997 r., „W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – Dz. U. nr 10/95, poz. 46 i Dz. U. nr 132, poz. 878, W § 322 p.2 mówi:
„Do budowy należy stosować materiały, wyroby i elementy budowlane odporne lub uodpornione na zagrzybienie i inne formy biodegradacji, odpowiednio do stopnia zagrożenia korozją biologiczną.”
Rozporządzenie nie określa sposobów uodparniania drewna na zagrzybienie i inne formy biodegradacji.

Dostępne na rynku opracowania poświęcone budowaniu domów z lekkiej drewnianej konstrukcji szkieletowej wskazują na obróbkę mechaniczną jako metodę uodparniania drewna na działanie biologiczne.  

W książce „Kanadyjski szkieletowy dom drewniany” wydanej w 1994 r przez Murator’a, na str. 98, w rozdziale „Zabezpieczenie przed gniciem i termitami” autor pisze:
„Drewno używane w warunkach zapewniających utrzymanie go w stanie suchym lub nawet narażone na okresowe działanie wilgoci, po którym następuje szybkie osuszenie, nie będzie ulegało procesom gnicia. Niemniej jednak wszystkie elementy drewniane budynku są narażone na niszczenie, jeśli będą poddane długotrwałemu działaniu wilgoci.”

Warto tutaj zaznaczyć, że elementy konstrukcji domu – zabudowane w ścianach lub przykryte szczelnym dachem – nie są narażone na długotrwałe działanie wilgoci.

W kolejnej pozycji „Budowa szkieletowego domu drewnianego” wydanej w 1999 r. na str. 257 w rozdziale „Środki zapobiegające gniciu drewna”, czytamy, że:

„Poza sytuacjami szczególnymi, polegającymi na tym, że zawilgocenie drewna nastąpiło wskutek kondensacji pary wodnej lub działania mgły, suchy element drewniany zamontowany na właściwej wysokości nad gruntem, przykryty szczelnym dachem z okapem odpowiedniej szerokości, powinien pozostać suchy i wolny od zgnilizny. Jest to zasada tzw. „parasola”, stanowiąca dobre, praktyczne rozwiązanie, gdy domy są właściwie zaprojektowane i zbudowane. Najprostszym sposobem zabezpieczenia domu przed gniciem jego elementów drewnianych jest użycie do budowy odpowiednio wysuszonej tarcicy”.

Z powyższego cytatu wynika, iż autor uznaje suszenie komorowe tarcicy jako zabezpieczenie drewna przed korozją biologiczną.

Impregnacja drewna środkami chemicznymi jest omówiona w Instrukcji ITB, nr 355/98 „Ochrona drewna budowlanego przed korozją biologiczną środkami chemicznymi”. Wymagania i badania. Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 1998. Przedmiotem opracowania ITB są wymagania dotyczące ochrony drewna konstrukcyjnego przed działaniem szkodliwych czynników przy użyciu środków chemicznych na wszystkich etapach procesu budowlanego.  Należy jednak zwrócić uwagę iż instrukcje Instytutu Techniki Budowlanej nie są wiążącymi aktami prawnymi. Odwołując się do polskiej normy PN-EN 335-1:1992 Instrukcja ITB w Tablicy 1. – „Klasy zagrożenia korozją biologiczną i występowanie czynników biologicznych”, pokazuje między innymi klasę zagrożenia 1, w której drewno lub materiał drewnopochodny jest pod przykryciem, zabezpieczony całkowicie przed wpływami atmosferycznymi i nie jest narażony na nawilżenie. W takim przypadku budulec w żadnym stopniu nie jest narażony na zawilgocenie i działanie grzybów co sprawia, że nie jest konieczne zatem podejmowanie działań w kierunku jego chemicznego uodpornienia.

Na obróbkę mechaniczną jako zabezpieczenie drewna przed korozją biologiczną wskazuje norma DIN 68800-2 - Ochrona drewna; Konstrukcyjne zabezpieczenie drewna w budynkach.
Zwięzłe jej omówienie przedstawia „Budownictwo drewniane. Poradnik dla projektantów.”, WEKA, Warszawa 2000 w rozdziale 7, pt. Zabezpieczenie drewna.
Główne założenia normy DIN 68800-2 to:
- zabezpieczenie mechaniczne jest podstawowym warunkiem rezygnacji z konserwacji drewna środkami chemicznymi,
- zabezpieczenie chemiczne bez jednoczesnej obróbki mechanicznej jest bezskuteczne w dłuższym okresie czasu,
- ochrona środkami mechanicznymi musi możliwie najszerzej zastępować ochroną chemiczną,

Z kolei Polska Norma PN-EN 460 - „Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych. Naturalna trwałość drewna litego. Wytyczne dotyczące wymagań w zakresie trwałości drewna stosowanego w klasach zagrożenia.”
Tablica 1. Grzyby niszczące drewno – przewodnik po klasach trwałości gatunków drewna w zakresie ich stosowania w klasach zagrożenia.
Według tabeli dla klasy trwałości 3 (sosna zwyczajna) w klasie zagrożenia 1 i 2 wystarczy odporność naturalna. Również dla klasy trwałości 4 (sosna zwyczajna) w klasie zagrożenia 1 wystarczy odporność naturalna, a w klasie zagrożenia 2 zwykle wystarcza odporność naturalna, w zależności jednak od warunków użytkowania, może być wskazane zabezpieczenie.
Norma nie określa rodzaju zabezpieczenia.

Podsumowując:

- polskie prawodawstwo  budowlane stawia wymagania w zakresie uodparniania drewna przeciw owadom i innym formom degradacji, w zależności od stopnia zagrożenia korozją biologiczną,
- przepisy polskiego prawa budowlanego nie narzucają jednak chemicznej impregnacji jako środka uodparniania drewna przeciw owadom i innym formom degradacji, w zależności od stopnia zagrożenia korozją biologiczną,
- suszenie komorowe i czterostronne struganie, jest jedną z metod uodparniania drewna przeciw owadom i innym formom degradacji.

Należy również zaznaczyć, że najwyższa wymagana odporność ogniowa w budownictwie mieszkalnym jednorodzinnym wynosi 30 min. Aby ją uzyskać należy stosować wewnętrzne okładziny ścian z płyt gispowo-kartonowych o grubości 12,5 mm, które posiadają atest Instytutu Techniki Budowlanej na odporność ogniową 30 minut. Przy zastosowaniu płyt gipsowo-kartonowych grubości min. 12,5 mm na wewnętrzne okładziny ścian nie jest wymagana impregnacja ognioochronna drewnianej konstrukcji budynku.